روخون، رودخان نیست!

به گزارش بهجت خبر؛  «رودخان» پسوند نامانوسی است که دست کم در نام سه روستای مهم و گردشگر پذیر فومن جا خوش کرده است. پسوندی که هیچ قرابتی را نمی توان بین آن و نامهای اصیل و معنادار آن روستاها یافت.

اما اگر بخواهیم بدانیم که این پسوند ناصحیح از کجا سر برآورده باید بیطرفانه کلاهمان را قاضی کنیم و جلوی اشتباه را از هر ناحیه ای که باشد بگیریم.

مخاطب فهمیم و پژوهشگر زُبده می داند که در روند رویدادها بایستی به دنبال اولین نفر بود. در اینصورت تجزیه و تحلیل و تصمیمگیری کاری آسان خواهد بود .

در ماجرای استفاده از پسوند ناصحیح « رودخان » برای روستاهای «قلعه رودخان » ، « گَشت رودخان » و « ماسوله رودخان » نیز بیشتر از آنکه شخص خاصی را مقصر بدانیم باید تمرکزمان را روی شباهت بسیار زیاد واج آوایی در « کلمه تالشیِ روخون » و « کلمه گیلکیِ روخان » قرار دهیم.

حالا با این پیش زمینه وقت آن است تا به سراغ اولین نفری برویم که از پسوند ناصحیح « رودخان » استفاده کرده است.

شاید اگر حدود پانصد سال پیش عبدالفتاح فومنی در کتاب ارزشمندش « تاریخ گیلان » « روخونِ تالشی » را با « روخانِ گیلکی » اشتباه نمی گرفت، هیچوقت واژه نامانوس « رودخان » هم پدید نمی آمد. درواقع او بود که به اشتباه تصور کرد روخون ، روخان است و کلمه رودخان، متاثر از این تصور اشتباه بود که شکل گرفت.

روخون یک کلمه تالشی است که به شدت آمیخته با فرهنگ عشایری تالشی است و بهترین معنی برای آن می تواند « آبادیِ پایین دست » باشد.

روخان اما یک کلمه گیلکی است که هرچند شباهت عجیبی از لحاظ واج آوایی با روخونِ تالشی دارد اما در معنی از زمین تا آسمان با آن متفاوت است. روخان به معنی رودخانه است و همین معنی درست از تصوری نادرست بود که منجر به خلق پسوند نادرست تری به نام « رودخان » شد.

اصل مقدم بودن موصوف بر صفت در گویشهای تالشی و گیلکی اصل بسیار مهمی است که می تواند به استخراج وجه تسمیه صحیح از جاینام های اصیل و معنادار « قَلَه روخون = قَلَرْخون » ، « گْشتَ روخون = گْشتَرْخون » و « موسلَه روخون = موسلَرْخون » به ما کمک کند.

این اصل را نیز نباید دور از ذهن دانست که تمام جاینامهایی که پسوند « روخون » دارند توسط ساکنین نقاط بالادستی بر روی نقاط پایین دستی نامگذاری شده اند.

بنابراین با ملحوظ نظر قرار دادن موارد صدرالذکر، وجه تسمیه روستاهای مذکور بدین قرار خواهد بود.

روخون = آبادی پایین دست

قَلَه روخون : روخونی که در مسیر قلعه قرار دارد
گْشتَ روخون : روخونی که در مسیر گَشت قرار دارد
موسلَه روخون : روخونی که در مسیر ماسوله قرار دارد.

عید نوروز نزدیک است و این روستاها پذیرای گردشگران بسیاری از اقصی نقاط کشور خواهند بود . آیا شایسته نیست که اطلاعات درستی از فرهنگمان به میهمانان نوروزی ارائه دهیم ؟

#معنی_روخون #روخان

#گشترخون #قلعه_رودخان #گشت_رودخان

مرتضی سخایی

انتهای پیام